
Maddenin
özellikleri konu anlatımı bölümünde maddenin görülebilir özellikleri ve
ölçülebilen özelliklerini yakından tanıyacağız. Konu anlatımını gözden
geçirdikten sonra konu ile ilgili testlerimize katılarak bilginizi
ölçebilirsiniz.
Madde: Çevremizdeki canlı ya da cansız, belli bir yer kaplayan duyu
organlarıyla algılayabildiğimiz kütlesi ve hacmi olan her şeye madde
denir.
NOT:
Işık, ısı, Sıcaklık ve ses madde değildir.
Okuduğumuz kitap, yazdığımız defter, kalem, silgi, masa, sandalye,
soluduğumuz hava, içtiğimiz su, bitkiler, hayvanlar, gökyüzündeki
yıldızlar, Ay ve hatta Güneş bile birer maddedir.
Maddeler farklı özelliklerine göre sınıflandırılır. Bunlar;
Görülebilir (Gözlemlenebilen) özellikler ve Ölçülebilen özelliklerdir.
MADDENİN GÖRÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ
Maddenin gözlemlenebilen özellikleri; Görme, işitme, koklama, tatma
ve dokunma duyularından biri veya bir kaçı ile algılanır. Örneğin;
Maddelerin saydamlığı sadece görme, pürüzlüğü görme ve dokunma duyuları
ile algılanabilir. Şimdi maddenin bu özelliklerini daha yakından
tanıyalım.
SAYDAM - OPAK
Maddeler ışığı geçirme
durumlarına göre; Saydam madde ve Yarı saydam madde ve Opak (saydam
olmayan) madde olmak üzere üç guruba ayrılır.
Hava, ince cam, sığ su gibi ışığı geçiren maddelere
saydam maddeler denir.
Buzlu cam, yağlı kağıt gibi ışığı az geçiren maddelere
yarı saydam maddeler denir. Tahta, karton, taş gibi ışığı hiç geçirmeyen maddelere ise;
opak (saydam olmayan) maddeler denir.
PARLAK - MAT
Üzerine düşen ışığı; İyi yansıtan maddelere parlak maddeler denir. Örnek: Altın, gümüş, alüminyum, çinko vb.
Üzerine düşen ışığı yansıtmayanlar ise mat maddelerdir. Örnek: Kükürt, karbon, ağaç, toprak, taş vb.
PÜRÜZLÜ - PÜRÜZSÜZ
Yüzeyinde, girinti-
çıkıntı olan maddeler pürüzlü (duvar, taş, tahta, vb.), girinti- çıkıntı
olmayan (cam, ayna, fayans, vb.) maddeler ise pürüzsüzdür.
ESNEK - BERK
Kuvvet uygulayınca şekil değiştiren, kuvvet kalkınca tekrar eski haline dönen, uzayıp kısalabilen maddelere
esnek madde (silgi, paket lastiği,s ünger gibi) denir.
Esnek olmayan sert ve sağlam maddelere ise
berk madde (taş, çivi, kurşun kalem gibi) denir.
Kuvvet
uygulanınca; Esnek maddeler kolayca bükülebilir. Berk maddeler bükülmez
ve kırılabilir. Berk madde kırılırsa şekil değişikliği kalıcı olur.
MIKNATISLA ÇEKİLEN - MIKTANISLA ÇEKİLMEYEN
Demir,
nikel, kobalt gibi maddeler mıknatısla çekilirken, toprak, cam, tahta,
kağıt ve plastikten yapılmış maddeler mıknatısla çekilmez.
Mıknatısla çekilen maddeler; Toplu, iğne, çivi, çatal vb...
Mıknatısa çekilmeyen maddeler; cetvel, kağıt, kürdan, defter vb...
SUDA YÜZEN - SUDA BATAN
Bir madde, su
içine atıldığında; bir bölümü su dışında kalırsa suda yüzer. Tamamı
suyun dibine inerse suda batar. Mantar tıpa, plastik top, tahta parçası
gibi maddeler suda yüzerken, bozuk para, cam bilye, anahtar gibi
maddeler suda batarlar.
Suda yüzme veya suda batma maddenin
büyüklüğüne değil, cinsine ve şekline bağlıdır. Örneğin; büyük bir
plastik top suda yüzerken, küçücük bir demir bilye suda batar.
SAĞLAM - KIRILGAN
Darbelere karşı dayanıklı maddelere
sağlam, kolaya kırılıp zarar görenler ise
kırılgan maddeler denir. Demir ve çelikten yapılan eşyalar sağlam iken cam eşyalar kırılgandır.
SUYU ÇEKEN - SUYU ÇEKMEYEN
Su ile temas
ettiğinde; suyu içine hapseden maddelere suyu çeken, suyu içine
almayanlara suyu çekmeyen maddeler denir. Tuvalet kağıdı, havlu, atlet
gibi maddeler suyu çekerken, şemsiye, yağmurluk, plastik poşet gibi
maddeler suyu çekmez.
SERT - YUMUŞAK
Bazı maddelere dokunarak
sert ya da yumuşak şeklinde tanımlarız. Demir, bakır, taş gibi maddeler
sert, pamuk, yün, sünger, çamur, silgi gibi maddeler yumuşaktır
Doğadaki en sert maddelerden biri
elmastır. Cam kesmek için kullanılır.
RENKLİ - RENKSİZ
Maddeleri renkli veya
renksiz olarak ayırabiliriz. Renkli ise hangi renkte olduğunu
belirtiriz. Maddeleri sadece renklerine göre ayıramayız. Çünkü; farklı
maddeler aynı renkte olabilir. Beyaz renkteki tuz ve şekeri rengine
bakarak ayırt edemeyiz. Aynı maddeler farklı renkte olabilir. Plastikten
yapılmış kırmızı ve mavi renkli toplar gibi.
KOKULU - KOKUSUZ

Bazı maddeleri çok
belirgin kokulardan tanırız. Kolonya, benzin, naftalin, soğan, sarmısak,
bozulmuş yumurta gibi. Gümüş, altın, bakır, tuz gibi maddelerin ise
ayırt edici kokuları yoktur.
TATLI- ACI- EKŞİ
Bazı maddeleri tadına bakarak tanıyabiliriz; Limon - ekşi, pasta - tatlı, biber- acıdır.
Bilmediğiniz maddelerin tadına bakmamalıyız çünkü zehirli ve yakıcı olabilirler.
MADDENİN ÖZELLİKLERİNE GÖRE KULLANIM ALANLARI
Günlük yaşamımızda kullandığımız nesneler maddelerin çeşitli özellikleri dikkate alınarak üretilmemektedir.
» Atlet ve fanila gibi çamaşırlar suyu çeker. Böylece terimiz çamaşırda kalır. Hasta olmayız.
» Yağmurluk ve şemsiye gibi eşyalar ise suyu çekmez. Yağmurda ıslanmamıza engel olur.
» Çerçevelerde cam kullanılır. Böylece içindeki resmi görebiliriz.
» Kanepe ve koltuklarda sünger kullanılır. Böylece oturan kişi rahat eder.
» Ambalajlarda plastik kullanılır. Böylece içindeki ürün dış etkenlerden korunur.